Op 31 mei verscheen in het vakblad Resource Recycling een artikel met de kop "Studie: Recycling, hergebruik van kunststoffen vormen chemisch risico". Het artikel baseerde zich voornamelijk op een onderzoek van het Food Packaging Forum (FPF, een non-profit organisatie gevestigd in Zwitserland) gepubliceerd in Cambridge Prisms. Dit is niet het eerste artikel dat zich baseert op het werk van het FPF; ondanks de sterke beweringen in dit artikel (en andere) vertoont de methodologie van het FPF echte gebreken en gaat de verslaggeving erover veel verder dan wat kan worden bewezen aan de hand van de gepresenteerde gegevens.
De studie in kwestie werd geschreven door medewerkers van de FPF, met behulp van hun database met vermeldingen van chemische verontreinigingen in kunststoffen. De standaard voor opname in deze database is extreem laag: Elke detectie van het materiaal waarover men zich zorgen maakt in een onderzoek, ongeacht het niveau van verontreiniging of het soort onderzoek dat werd uitgevoerd, garandeert opname. Een Italiaans artikel was bijvoorbeeld de bron van gegevens over 19 verschillende chemische stoffen die in PET-flessen werden aangetroffen. De studie was echter gericht op het ontwikkelen van analysemethoden en testte in totaal slechts zes PET-flessen - verre van een representatieve studie van PET-producten. Er is geen bewijs dat de chemicaliën consequent worden aangetroffen in voedselverpakkingen of in niveaus die van betekenis zijn voor de menselijke gezondheid, en er is schijnbaar geen poging gedaan om deze vraag te beantwoorden. Bovendien lijkt de beoordeling van recycling of hergebruik te berusten op een handvol casestudies, niet op de database. Het onderzoek speculeert dat hergebruik of recycling het probleem van chemische migratie zou kunnen verergeren, maar biedt geen bewijs dat deze conclusie op een zinvolle manier ondersteunt.
Desondanks zijn de conclusies in de media veel somberder en eenduidiger. Het artikel in Resource Recycling bevat deze zin: "Na onderzoek van meer dan 700 publicaties concludeerden onderzoekers dat hergebruikte en gerecyclede kunststoffen waarschijnlijk giftige chemicaliën overbrengen op het voedsel dat ze bevatten," maar dit wordt volledig niet ondersteund door de tekst van het FPF-onderzoek. Een soortgelijk onderzoek van FPF met dezelfde database werd vorig jaar opgepikt door de Guardian, die kopte: "Meer dan 3.000 mogelijk schadelijke chemicaliën gevonden in voedselverpakkingen". Ook hier impliceert de titel dat deze chemicaliën veel voorkomen in verpakkingen, maar deze veronderstelling wordt niet ondersteund door de gegevens of de aanpak.
Bedorven bij de bron
Het FPF wordt voorgesteld als een neutrale bron: The Guardian beschrijft het als "een in Zwitserland gevestigde non-profit", het artikel in Resource Recycling beschrijft het als een "non-profit stichting die informatie deelt over chemische stoffen in alle verpakkingsmaterialen voor voedingsmiddelen en hun invloed op de menselijke gezondheid". Dit mist cruciale context: De FPF wordt gesteund door donoren die op de website worden genoemd als Bucher Emhart Glass, Consol, OI, Vetropack, Verallia, Vidrala en BA Glass - allemaal fabrikanten van glazen verpakkingen. De meest recente PFP-studie bevat de volgende regel: "Als alternatief zou een verschuiving naar materialen die veilig hergebruikt kunnen worden vanwege hun gunstige, inerte materiaaleigenschappen een veelbelovende optie kunnen zijn om de impact van voedselverpakkingen voor eenmalig gebruik op het milieu en van migrerende chemicaliën op de menselijke gezondheid te verminderen." in de conclusie. Hoewel het artikel glas niet noemt, is het het enige materiaal dat echt aan deze criteria voldoet. De donoren - en hun mogelijke invloed - worden in geen enkele rapportage genoemd. Daarnaast beschrijft FPF het recente onderzoek als "peer reviewed" en "beoordeeld door experts", maar het heeft alleen het "open peer-review" proces van Cambridge Prismsondergaan, waarbij het artikel wordt gepubliceerd en mensen commentaar kunnen achterlaten. Dit is geen "peer review" zoals dat normaal gesproken wordt begrepen.
Echte risico's genegeerd
Kunststoffen brengen reële gezondheidsrisico's met zich mee: Dit hebben we eerder dit jaar gezien toen een treinontsporing in Ohio leidde tot een grote brand en een verontreinigingsincident, waarbij vinylchloride monomeer (VCM), dat wordt gebruikt om polyvinylchloride (PVC) kunststoffen te maken, de kern van het probleem vormde. Er kan veel worden gedaan - bijvoorbeeld het verplicht stellen van het gebruik van schadelijke chemicaliën zoals VCM op locatie of zelfs het volledig verbieden van PVC. Chemische migratie is een ander echt punt van zorg, maar dit vraagt om zinvolle testen op grotere schaal, niet om een rommelige literatuurstudie. Het doel van deze studies lijkt eerder het creëren van krantenkoppen te zijn dan duidelijkheid te scheppen over de problemen. Wetenschapsverslaggeving van hogere kwaliteit zou zich bezighouden met de methoden en vragen stellen over de beweegredenen van de onderzoekers. Publicaties als The Guardian hebben invloed op de vorm van het publieke debat en het beleid; vakpublicaties kunnen ook direct gelezen worden door bedrijven in deze ruimtes en daarnaar handelen.
Ik ben niet vies van kritiek op de chemische industrie, maar de drang naar duurzame verpakkingen vereist echt begrip van de risico's en de wisselwerking tussen verschillende materialen - geen schaamteloze bangmakerij.